مطالعه تجمع، انتقال مجدد و شاخص برداشت ماده خشک و نیتروژن در ارقام مختلف گندم نان و دوروم

به منظور مطالعه تجمع، انتقال مجدد و شاخص برداشت ماده خشک و نیتروژن در گیاه گندم آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و در شرایط مطلوب رشد با استفاده از 5 رقم گندم نان (دریا، کوهدشت، شیرودی، تجن و زاگرس) و 2 رقم گندم دوروم (آریا و دنا) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. براساس نتایج مقدار انتقال مجدد ماده خشک 8/23 درصد محاسبه شد که تحت تأثیر رقم قرار داشت. هم چنین، نتایج نشان داد که 57 درصد از مقدار نیتروژن مورد نیاز برای رشد دانه از طریق انتقال مجدد نیتروژن از اندام های رویشی قبل از مرحله گرده افشانی و 11 درصد آن از طریق جذب مستقیم نیتروژن از خاک و یا انتقال مجدد نیتروژن پس از مرحله گرده افشانی تأمین شد. بنابراین، در گندم بیش ترین مقدار نیتروژن مورد استفاده در مرحله پرشدن دانه از طریق انتقال مجدد نیتروژن ذخیره شده در اندام های رویشی تأمین می شود و در بین اندام های مختلف، برگ ها با انتقال مجدد نیتروژن 2/72 درصد مهم ترین منابع تأمین کننده نیتروژن دانه می باشند. با توجه به نتایج این مطالعه غلظت نیتروژن برگ ها و ساقه ها با گذشت زمان از مرحله گرده افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک به ترتیب 57 و 54 درصد کاهش یافت. متوسط شاخص برداشت نیتروژن 2/72 درصد بود که تحت تأثیر رقم قرار نگرفت. علاوه بر این، حداقل غلظت نیتروژن برای برگ های زرد، ساقه های پیر و دانه به ترتیب 04/1، 43/0 و 13/2 درصد محاسبه شد. شاخص برداشت ماده خشک تحت تأثیر رقم قرار نگرفت و مقدار متوسط آن 1/44 درصد بود. همچنین، مقدار نیتروژن جذب شده در اندام های رویشی به خصوص در برگ ها با عملکرد دانه و نیتروژن دانه همبستگی مثبت و معنی داری داشت.